|
أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ وَإِسْحَاقَ وَيَعْقُوبَ وَالأسْبَاطَ كَانُواْ هُوداً أَوْ نَصَارَى
(ёки Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яҳқуб ва ўша уруғ-авлод яҳудий ё насроний бўлган, дейсизми?) олдинги оятдаги биринчи ишга дахли бўлмаган, алоҳида янги бошланган гап бўлади.
Маъно эса мана бундай бўлади: Улар фақатгина далил-исботсиз ҳужжатлашибгина қолмай, бошқа гапларни ҳам гапирадилар. Улар пайғамбарлар яҳуд ёки насоро бўлган, деб уларга туҳмат қиладилар. Бу ерда гап оқими ҳужжат талашишни танқид қилишдан пайғамбарлар с.а.ларга туҳмат қилишни танқид қилишга ўтяпти.
Бу оят борасида яна бир мутавотир қироат ҳам бор.
أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ
(Ёки Иброҳим ва Исмоил ... дейсизми?). Бу қироатга кўра, (أَم ) мунқатиъ – узилган бўлади. Бошқача бўлиши мумкин эмас. Чунки олдинги оятда
(قُلْ أَتُحَآجُّونَنَا (эй Муҳаммад) айтинг: биз билан жанжаллашасизми?)да бевосита хитоб қилинаётган бўлса, иккинчи оятда
أَمْ تَقُولُونَ إِنَّ إِبْرَاهِيمَ
мухотабдан ғоибга ўтиляпти. Агар «ёки» муттасил бўлса, хитобнинг мухотабдан бошқасига (ғоибга) ўтиши гапнинг чиройини бузади. Агар у мунқатиъ – узилган бўлса, гапнинг чиройи бузилмайди. Шунинг учун у фақат мунқатиъдир.
Биринчи қироатда (أَمْ )нинг икки маъноси бўлгани учун муташобиҳ ҳисобланади. Иккинчи қироатда эса унинг фақат бир маъноси бўлгани учун муҳкам ҳисобланади. Ҳар икки қироат ҳам мутавотир. Муҳкам муташобиҳни босиб кетади. Шунинг учун бу муборак оятдаги (أَمْ ) мунқатиъ бўлади. Оятнинг маъноси эса мана бундай бўлади: Яҳуд ва насоролар фақат далилсиз ҳужжат талашибгина қолмасдан, ундан бошқа гапларни ҳам гапирадилар. Улар пайғамбарлар Иброҳим, Исмоил, Исҳоқ, Яъқуб ва уларнинг авлодларига туҳмат қилиб, уларни яҳуд ёки насоро бўлган, дейишади. Аллоҳ уларнинг бу ишларини танқид қилади.
а) Иброҳим а.с.нинг ҳам, ундан кейинги пайғамбарларнинг ҳам ким бўлганини Аллоҳнинг Ўзи жуда яхши билади. Улар яҳуд ёки насоролар эмас, фақат ҳақ динга эгилган, фақат Аллоҳга бўйсунган мусулмонлар бўлганлар.
قُلْ أَأَنتُمْ أَعْلَمُ أَمِ اللّهُ
27-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208